پدر وسپا (Vespa) و اسکوتر

“کرادینو داسکانیو” مهندس طراحی بود که به موتورسیکلت علاقه ای نداشت و تمرکز اصلی کار او هواپیما و هلیکوپتر بود. اما او توانست نوع جدیدی از موتورسیکلت را که به نام اسکوتر شناخته شد طراحی کند. گفته می شود همین بیزاری او از موتورسیکلت بود، که او را به طراحی نوع جدیدی از موتورسیکلت هدایت کرد. او نه تنها برای پیاجو (Piaggio)، وسپا (Vespa) را طراحی کرد بلکه قبل از آن برای “اینوسنتی” (Innocenti) که رقیب پیاجو بود اسکوتری طراحی کرد که بعدا لامبرتا (Lambretta) نام گرفت.

“داسکانیو” در سال 1891 در پوپلی (Popoli)، پسکارا (Pescara)، ایتالیا به دنیا آمد، از همان دوران کودکی علاقه زیادی به پرواز و طراحی و مهندسی مکانیک داشت تا جایی که در سن 15 سالگی گلایدر خود را طراحی کرد. سپس در رشته مهندسی مکانیک درپلی تکنیک تورین تحصیل کرد.

“داسکانیو” پس از فارغ التحصیلی در سال 1914،  به ارتش پیوست و عمدتاً به عنوان طراح و مهندس کار کرد. پس از پایان جنگ جهانی اول، به پوپلی بازگشت. او در آنجا شروع به کار روی مکانیزم های کنترل هلیکوپترهای اولیه کرد و تعدادی اختراع ثبت کرد. “داسکانیو” پس از تأسیس شرکت خود در سال 1925، یکی از اولین هلیکوپترهای موفق با روتور دوقلو را در سال 1930 ساخت.

اما شرکت او به دلیل رکودی که یک دهه به طول انجامید، و نیز به دلیل تمرکز حکومت موسولینی بر صنایع قدیمی تر، ورشکست شد. او سپس به پیاجو (Piaggio)، که در آن زمان یک سازنده تخصصی هواپیما بود، پیوست.

در طول جنگ جهانی دوم، کار توسعه هلیکوپتر در Piaggio آنقدر مهم شد که “داسکانیو” در آنجا به درجه ژنرالی رسید. اما شکست ایتالیا در جنگ به دست متفقین و ویران شدن دو کارخانه پیاجو و مجبور شدن ایتالیا به عدم تحقیق و توسعه فناوری های نظامی و هوافضایی برای یک دوره 10 ساله، آرزوهای “داسکانیو” را نقش بر آب کرد.

از طرف دیگر خرابی های جنگ فرصت های منحصر به فردی را برای توسعه صنعت موتورسیکلت و اسکوترهای ایتالیایی فراهم کرد.

در ژاپن پس از جنگ، “سوئیشیرو هوندا” تولید دوچرخه های موتوردار برای رفع نیاز به حمل و نقل ارزان را شروع کرده بود. در ایتالیا نیز، “فردیناندو اینوسنتی” (Ferdinando Innocenti)، که قبل از جنگ تولید کننده لوله بود، چشم اندازی مشابه داشت و می خواست تا نقش هوندا را در ایتالیا ایفا کند. “اینوسنتی” برای این کار سراغ “داسکانیو”، که در آن زمان بیکار شده بود، رفت.

“اینوسنتی” از “داسکانیو” خواست دوچرخه موتورداری بسازد که استفاده از آن برای مردان و زنان آسان باشد، بتواند یک مسافر را حمل کند و لباس های راننده اش را کثیف نکند. برای “داسکانیو”، که از موتورسیکلت متنفر بود، این درخواست همان چیزی بود که می خواست. به این ترتیب او وسیله ای انقلابی طراحی کرد که به اسکوتر مشهور شد.

طرح او شامل یک شاسی یک تکه و موتوری که مستقیماً روی چرخ عقب نصب می شد بود و یک سپر (ورق پهن) برای حفاظت از موتورسوار و جلوگیری از کثیف شدن لباس های او در جلو و زیر پای او وجود داشت. سوار شدن براین وسیله برای همه، از جمله زنان، که با وجود دامن‌ نمی توانستند از موتورسیکلت های رایج استفاده کنند، آسان بود. دنده روی فرمان بود و خبری هم از زنجیر و کثیف شدن لباس با آن نبود.

اما “اینوسنتی”، شاسی ساخته شده از ورق پرسی “داسکانیو” را دوست نداشت و می خواست که شاسی لوله ای باشد تا بتواند تجارت قبل از جنگ خود، یعنی لوله، را دوباره زنده کند. در نتیجه، همکاری آن ها به پایان رسید و از هم جدا شدند.

اینجا بود که “داسکانیو” ایده‌ خود را به پیاجو (Piaggio) برد. پیاجو پس از جنگ در تلاش بود تا وسیله نقیله دو چرخ خود را بسازد ولی تا آن زمان موفق نشده بود. اما با همکاری “داسکانیو” پیاجو توانست اولین وسپا Vespa را تولید کند. نمونه اولیه این اسکوتر MP5 یا Paperino نام داشت.

وسپا در زبان ایتالیایی به معنی زنبور است و این نام را “انریکو پیاجو” (مالک Piaggio) به دلیل شباهت این وسیله به زنبور بر روی آن گذاشت. طراحی این وسیله در سال 1946 ثبت اختراع شد و در سال 1947 برای فروش عرضه شد. یعنی درست قبل از این که “اینوسنتی” بتواند اولین لامبرتا (Lambretta) را، که هنوز نیاز به طراحی  داشت بسازد و عرضه کند. اسکوتر وسپا امروزه بیش از یک موتورسیکلت است و تبدیل به نمادی ازسبک زندگی شده است.

کارخانه “اینوسنتی” (Innocenti) در سال 1972 تعطیل شد و لامبرتا تاکنون چندین بار بین حیات و ممات درگردش بوده است.

پس از آن، “داسکانیو” به عشق اول خود یعنی صنعت هوانوردی برگشت و با دنیای موتورسیکلت خداحافظی کرد. او در Piaggio باقی ماند، ولی در بخش صنعت هوایی آن که به شدت محدود و آسیب دیده بود به کار ادامه داد. کار او بیشتر به روز رسانی طرح های قدیمی بود. محدودیت های اعمال شده از طرف متفقین موجب شده بود که Piaggio از آخرین پیشرفت ها در فناوری هواپیما و هلیکوپتر عقب بماند و بنابراین تعداد کمی از طرح ها و ایده های “دسکانیو” عملی شدند.

“داسکانیو” که پاک ناامید شده بود سرانجام در سال 1964 Piaggio را ترک کرد و به گروه Agusta، بزرگترین سازنده هلیکوپتر ایتالیا در آن زمان پیوست. آگوستا در سال 2000 با Westland انگلستان ادغام شد و Agusta Westland تشکیل شد، که در سال 2015 به لئوناردو تبدیل شد. در سال 1969 “داسکانیو” یک هلیکوپتر آموزشی کوچک به نام Agusta ADA طراحی کرد، که به تولید نرسید. او در طول همین دوره نویسنده مقالات علمی متعدد و استاد طراحی در دانشگاه پیزا بود.

برای قدردانی از تلاش‌ها و خدماتش به ایتالیا و توسعه هوانوردی آن کشور، “داسکانیو” نشان لیاقت جمهوری ایتالیا را از رئیس جمهور این کشور دریافت کرد. در بین عموم، “داسکانیو” به‌خاطر نقشش در خلق وسپا و لامبرتا، و در واقع کل مفهوم اسکوتر شناخته می شود. این موضوع برای او که دارای اختراعات و ابتکارات فراوانی در زمینه هلی کوپتر و هواپیما بود زجرآور بود. “داسکانیو” در سال 1981 در پیزا درگذشت، نه به عنوان پدر هلیکوپتر، همان طور که خودش می خواست، بلکه به عنوان پدر اسکوتر.