چرا اسکوتر؟

در بسیاری از شهرهای پرجمعیت و قدیمی جهان به خصوص در شرق آسیا شهرنشینی با سرعت و بی قاعده رشد کرده است. جمعیت زیاد، خیابان های شلوغ و کوچه های باریک (که کفاف تردد خودروها را نمی دهد) نفس شهر و مردم را به شماره انداخته و پیاده و سواره را پرخاشگر و بی حوصله کرده است. در واقع سال هاست شهرهای شلوغی مانند تهران مبدل به پارکینگ های بزرگی شده و کام دارندگان خودرو شخصی را که همواره به دنبال مکانی برای خودرو خود می گردند، تلخ کرده است.

افزایش موتورسیکلت واکنشی به تنگنا بوده و شمار زیادی از مردم شهرهای شلوغ برای رسیدن به موقع به محل کار یا خرید روزانه روی به استفاده از موتورسیکلت آورده اند.

از یک دهه پیش در ایران نیز بازار خرید موتورسیکلت و به خصوص اسکوتر (که مزیت بی برو برگردی برای تردد در شهر دارد) اوج گرفته است. ناتوانی بسیاری از دولت ها در حل مشکل شلوغی شهرها و خیابانها، ادامه این گرمی بازار را تضمین کرده است. بدین ترتیب بسیاری از اقشار مردم ولو با اکراه و با آگاهی از مخاطرات موتورسواری در شهر، روی به استفاده از این وسیله آورده و روز به روز شمار بیشتری برای تردد آسان در شهر و محله، به جای خودرو شخصی از موتورسیکلت استفاده می کنند.

یکی از جنبه های مثبت این روند متنوع شدن استفاده کنندگان از این وسیله است. امروزه مشتریان موتورسیکلت به مانند گذشته محدود به اقشار کم درآمد نیست و شمار زیادی نیز از موتورسیکلت برای ورزش و طبیعت گردی استفاده می کنند.

شرکت های سازنده موتورسیکلت نیز با آگاهی از این شرایط موتورسیکلت های متنوعی را برای هر سلیقه و کاربردی ساخته و روانه بازار می کنند. این وضعیت از یک سو گزینه های پیش روی خریداران را بیشتر و مناسب تر می کند و از سوی دیگر آنان را در مورد انتخاب مناسب و بهینه از بین ده ها مدل و سازنده، سر در گم می کند.

در این گزارش می خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که دلیل محبوبیت روز افزون «موتور اسکوتر» چیست و چرا روند تولید و فروش و استفاده از این طراحی در شهرهای بزرگ رو به افزایش است.

موتور اسکوتر برترین نوع موتورسیکلت برای تردد درون شهری است. طراحی اسکوتر آن را برای استفاده کارمندان که باید از کفش و لباس رسمی استفاده کنند، ایده آل نموده است. هنگام راندن اسکوتر، کفش درگیر عوض کردن دنده نیست و بخش جلو و پایین اسکوتر نیز شلوار را در برابر پاشیده شدن آب یا گل محفاظت می کند. قرار گرفتن پیشرانه(انجین) در زیر محفظه نیز چند مزیت ایجاد کرده است: سیلندر و قطعات برقی از گزند باران و گل در امان است، از آلودگی لباس سرنشین به روغن و گیریس خبری نیست و گرمای انجین در تابستان پای سرنشین را نمی سوزاند. محفظه زیر زین فضای مناسبی برای نگهداری کلاه کاسکت ایمنی یا لوازم و خرید روزانه است. در برخی اسکوترها قلابی بین فاصله دو پا برای آویزان کردن کیسه یا بسته با اندازه متوسط قرار دارد. استفاده از باکس ضد آب که روی ترک بند نصب می شود نیز فضای بیشتری برای گذاشتن کلاه کاسکت، خرید خانه، لباس و غیره در اختیار می گذارد. در یک کلام طراحی اسکوتر آن را مبدل به وسیله ای برای تردد هر گروه سنی از زن و مرد، و جایگزین مناسبی برای خودرو کرده است.

یکی از مهمترین مزیت های اسکوترهای جدید استفاده از جعبه دنده تمام اتوماتیک با فناوری CVT است که شتاب گرفتن یا کاهش سرعت را (چه در حالت آرام و چه در موارد ناگهانی) یکنواخت و بدون هیچ گونه تکانی کرده است. برای راندن موتور اسکوتر تنها کاری که باید کرد کم و زیاد کردن گاز و گرفتن ترمز در موارد ضروری است! موتورسواری با اسکوترهای اتوماتیک حتی در شلوغ ترین و دشوار ترین موقعیت ها نیز تقریبا بدون خستگی است. حذف کلاچ و دنده در ترافیک سنگین شهرهای بزرگ به اندازه ای مطلوب و مطبوع است که به نظر بسیاری از اسکوتر سوارها، اگر مدتی با اسکوتر رانندگی کنید، دیگر تمایلی به استفاده از موتورسیکلت دنده ای نخواهد داشت.

حذف گیربکس مکانیکی و کلاچ گیری، ایمنی موتورسوار را به خصوص در وضعیت شبه هرج و مرج انبوه وسایل نقلیه به مقدار زیادی افزایش می دهد. هنگامی که اسکوتر سوار مواجه با تغییر جهت ناگهانی خودرویی (که در کنار یا پشت آن رانندگی می کند) می شود به خاطر عدم نیاز به گرفتن کلاچ، عوض کردن دنده، افزایش دور موتور و زدن دنده سنگین تر؛ با تمرکز و واکنش سریع تری می تواند خود را از مهلکه بیرون بکشد.

همین جا باید اشاره شود این مزیت مهم برای افراد عادی است. و گرنه مانند دیگر مهارت ها، هرچه کنترل بیشتری در اختیار کاربر ماهر و حرفه ای قرار بگیرد، بهتر می تواند بر موقعیت مسلط شود. برای این گروه از افراد موتور دنده ای مزیت بیشتری ایجاد می کند. گرچه خستگی ناشی از عوض کردن مکرر دنده و گرفتن کلاچ بر تن موتوسوار می ماند.

«وسپا» که ساخت شرکت ایتالیایی «پیاجو» است مادر همه اسکوترهای دنیا محسوب می شود. اما هندا نخستین سازنده ای بود که به نقص طراحی «وسپا» برای تردد در جاده ها و خیابان های کشور های آسیایی پی برد.

از نظر هندا اندازه کوچک چرخ «وسپا» که مزیتی برای تردد در شهرها و جاده های آسفالت ایتالیا و اروپا بود، نقطه ضعف بزرگ آن برای تردد در راه های پر دست انداز کشورهای آسیایی و توسعه نیافته بود. موتورسواران ایرانی این را خوب درک می کنند و می‌دانند اندازه کوچک رینگ «وسپا» یا «ویگو110» در هنگام رانندگی در خیابان های پر از دست انداز و چاله سانحه آفرین است. هندا برای رفع این مشکل «کاب» را طراحی و روانه بازار کرد که پرفروش ترین موتورسیکلت تاریخ جهان شد.

اما پیشرفت فناوری سرانجام در طراحی «پیاجو» هم رخنه کرد و به تدریج اسکوترهایی با ظاهر و امکانات متفاوت ساخته و روانه بازار گردید. به گونه ای که اکنون «وسپا» سهم کمی از بازار اسکوتر را در اختیار دارد. استقبالی که از موتور اسکوتر در کشورهای مختلف دنیا شده کار را به جایی رساند که «بی. ام. و» افسانه ای هم ناگزیر از ساخت اسکوتر شد.!

یکی از نوآوری ها در ساخت موتور اسکوتر انواع پرقدرت برای تردد در جاده است که معمولا با انجین ها بالای 250 سی سی ساخته می شوند و به «کروز» اسکوتر معروف هستند. زیبایی و امکانات این اسکوترهای پرقدرت مسافرتی به اندازه ای است که تنه به طراحی موتورهای تورینگ نامداری چون «هندا گلدوینگ» می زنند.

مدل های «ادونچر» از دیگر نوآوری های سازندگان اسکوتر است. استفاده از «ادونچر» در اینجا با کمی مسامحه بوده است. زیرا در هر حال محدودیت های طراحی اسکوتر شامل ارتفاع کف تا زمین، وزن، تعمیر دشوار(نیاز به باز کردن فلاپ ها و قاب) و بخصوص محدودیت بکارگیری رینگ شماره بزرگتر اجازه نمی دهد اسکوتر از قابلیت هایی شبیه به موتورسیکلت های ادونچر برخوردار شود. جان کلام آنکه این نوع از اسکوترها در دست اندازها و مسیر ناهموار نسبت به انواع دیگر اسکوتر برتری دارند.

 در مجموع اسکوتر به آرامی و بتدریج خود را به عنوان گونه برتر موتورسیکلت برای مصارف شهری و جاده ای مطرح کرده و روز به روز تعداد بیشتری موتورسیکلت دنده ای خود را فروخته و اسکوتر سوار می شوند.