اسب های آهنین جنگ: هوندا XL125 و هوندا XL250

اگر تاکنون گشتی در فضای مجازی پارسی زبان زده باشید و به دنبال یافتن اطلاعات و مستندات کیفی درمورد نقش موتورسیکلت در رویداد های روزمره و تاریخی ایران و جهان بوده باشید، متوجه فقر اطلاعاتی موجود در این زمینه شده اید. نقش موتورسیکلت در ارتش ها و جنگ ها یکی از همین کمبودها است. ما ایرانیان در تاریخ معاصر خود، جنگ بزرگ هشت ساله ای را تجربه کردیم و از همان اوایل جنگ به نقش و کارایی موتورسیکلت آگاه شدیم و از این وسیله بصورت گسترده در واحدهای نظامی خود استفاده کردیم. اگر از نسل امروزید و با شنیدن کلمه “موتورسیکلت” و “جنگ”، بیشتر به یاد فیلم های جنگ جهانی دوم و یگانهای موتوریزه (موتورسیکلتیزه) ارتش آلمان و موتورسیکلت های آلمانی می افتید تا واحد های موتورسوار ایرانی و موتورسیکلت های تریل آنها در جنگ ایران و عراق، این مطلب را حتما بخوانید.

“موتورسیکلت ها در دوران جنگ ایران و عراق نقشی کلیدی داشتند: گروه موتورسوارانی که توسط دکتر چمران در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران تشکیل شد، ابتدا کار پیک پیام‌رسان را انجام می دادند زیرا این کار نیازمند عملکرد سریع در جاده هایی ناهموار و صعب العبور بود؛ مسیر هایی که تنها موتورها می‌ توانستند با سرعت بالایی در میان ناهمواری‌ های آن حرکت کرده و خود را از یک خط به خط دیگر برسانند. علاوه‌ بر تردد در مسیرهای ناهموار و حمل رزمندگان مسلح به آر‌ پی‌ جی، این موتورسواران در شب‌ های عملیات نیز به همراه برانکارد های کوچکی که در پشتشان تعبیه شده بود، به انتقال زخمی ها به خارج از منطقه جنگی می پرداختند.” (همشهری آنلاین)

“در بین تمام گروه هایی که در ستاد جنگ های نامنظم می جنگیدند یک گروه متفاوت تر از بقیه بود. شهید چمران برای فتح خاکریزهای شهر و ارتباط سریع بین نیروها نیاز به موتورسواران داشت، البته نه هر موتورسواری بلکه کسانی که بتوانند از پس مسئولیت سخت موتورسواری در جنگ بر بیایند. این موتورسواران در آن روزها در پیست های گیشا، قصر فیروزه و … سرگرم تفریحات خود بودند که ناگهان یک آدم دلربا آمد دلشان را برد، خودشان را هم برد به جبهه … اسمش چمران بود، شهید مصطفی چمران.” (تسنیم)

اثر ارزشمند و به شدت دیدنی که چگونگی شکل گیری و خاطرات افراد باقی مانده اولین واحد موتورسوار در جنگ را به تصویر کشیده مستندی است به نام” خاطرات موتورسیکلت” به تهیه کنندگی و کارگردانی امیرحسین نوروزی. در بخشی از این مستند چگونگی ملاقات دکتر چمران با گروهی از موتورسواران تهران و جذب آنها برای خدمت در جنگ از زبان خود آن افراد روایت میشود و اینکه “اگر می خواهند پیشنهاد حضور در منطقه جنگی را قبول کنند، در یک روز مقرر به دفتر نخست وزیری بروند”. آن ها در روز موعود به دفتر نخست‌وزیری می روند و موتورهای هوندا که برای ماموریت در آنجا قرار داده شده، دلشان را میبرد.

در جریان جنگ، دست ایران برای تهیه ابزار و وسایل ویژه نظامی بسته بود و نیروهای نظامی ما مجبور بودند از وسایل و تجهیزات تجاری معمولی استفاده کنند. دو نمونه بارز، جیپ های تویوتا و موتورسیکلت های هوندای ژاپنی بودند.

آقای جعفر شیر علی نیا در صفحه 527 اثر ارزشمند خود یعنی ” دائرالمعارف مصور تاریخ جنگ ایران و عراق”  از موتورسیکلت های هوندا XL125 و هوندا XL250 در کنار سایر وسایل حمل و نقل اصلی در جنگ نام می برند. بررسی های ما نیز نشان داد که این دو موتورسیکلت شاخص ترین و رایجترین مدل ها در میان طیفی از موتورسیکلت های استفاده شده در یگانهای سپاه، ارتش، جهاد سازندگی، ستاد جنگ های نامنظم و بسیج بوده اند.

با توجه به موارد فوق تصمیم گرفتیم که در این مطلب، شاخص ترین موتورسیکلت های به کار برده شده در جنگ ایران و عراق – یعنی Honda XL125 و Honda XL250 – را به علاقمندان معرفی کنیم. تلاش خواهیم کرد درآینده سایر موتورسیکلت های استفاده شده در جنگ را نیز معرفی و سهم کوچکی در مستندسازی تاریخ موتورسیکلت ایران ایفا کنیم. (نکته: چیدمان عکسها در این متن بصورت تصادفی/رندوم است و لزوما با متن قبل یا بعد عکس ارتباط ندارد)

موتورسیکلت هوندا XL125:

هوندا ایکس ال  125 موتورسیکلت آفرودی است که شرکت هوندا از سال 1974 تا 1985 آن رو تولید میکرد. سری XL125 شامل:

XL125 ، XL125 S ، XL125 R و نسخه محدود XL125 R Paris Dakar  بود.

از سال 1972 هوندا شروع به تولید موتورسیکلت های تک سیلندر تریل با نشان XL کرد. در این سال XL250 و در سال بعد (1973) مدل XL175 ساخته شد. XL100 و XL125 هم در سال 1974 وارد بازار شدند.

انجین XL125 در اولین سال عرضه همان انجین 12 اسبی، 122 سی سی متعلق به CB125 بود. گیربکس آن هم پنج سرعته و انتقال نیرو به چرخ با زنجیر انجام می شد. شاسی این موتورسیکلت از نوع نیمه گهواره ای دوبل بود و در زیر بلوک انجین و گیربکس یک صفحه محافظ نصب شده بود تا در آفرود آسیبی به زیر موتور نرسد. تعلیق جلو دوشاخ تلسکوپی و در عقب از یک بازوی متحرک استفاده شده بود. اندازه چرخ جلو 21 اینچ و چرخ عقب 18 اینچ، و ترمز ها از نوع کاسه ای بودند.

از سال 1974 تا 1978 مدل هایی از XL125 تولید شد اما در سال 1979 با ورود XL125 S تغییرات اساسی در این موتورسیکلت رخ داد.

هوندا XL125 S (1979-1985)

در این مدل، سیستم برقی 6 ولتی حفظ شده بود اما سیستم جرقه زنی خازنی (CDI) شد که منتج به اندکی افزایش در توان می شد. گیربکس، شش سرعته شد که موجب دسترسی بهتر به نیروی موتور در دورهای 10000-7000 می شد. مسیر اگزوز اندکی تغییر کرد و محافظ حرارتی بین لوله های شاسی حذف شد. در عوض یک محافظ حرارتی روی بخش انتهایی (صدا خفه کن) نصب شد. چراغ های راهنما هم روی پایه های لاستیکی نصب شدند تا آسیب کمتری در موقع افتادن موتور ببینند.

مدل 1979:

رنگ اصلی هوندا XL125 S قرمز تاهیتی (Tahitian) بود که با خط کشی سیاه، خاکستری و زرد بر روی باک و پنل های بغل هیجان انگیزتر می شد. شاسی این موتورسیکلت سیاه، و فنرهای عقب کُرُمی (Chrome) بودند.

مدل 1980:

در این سال رنگ موتورسیکلت به قرمز هلیوس (Helios) با خط کشی سفید، زرد و نارنجی روی باک تغییر کرد. سرعت سنج تکی آن جدیدتر شد و چراغ های راهنما فلزی و به شکل گرد در آمدند. فنرهای عقب نیز، هم رنگ شاسی سیاه رنگ موتور شد.

مدل 1981:

رنگ موتور به قرمز مونزا (Monza) تغییر کرد و نیمه پایینی باک مشکی شد. پنل های بغل هم قرمز و مشکی بود. نام Honda را با مشکی نوشته بودند و نشان ” XL125 S” را به رنگ قرمز و سفید روی قسمت مشکی رنگ موتور نوشته بودند. چراغ های راهنما مستطیلی شد و فنرهای عقب و شاسی مشکی رنگ بودند.

مدل 1983-1982:

رنگ موتورسیکلت ساده تر شد و بیشتر سطوح (باک، پنل های بغل، گلگیرها و شاسی) به رنگ قرمز مونزا درآمد و استفاده از رنگ مشکی محدود به یک نوار روی باک و پنل های بغل شد. کمک فنرهای عقب هم مشکی شدند. نشان “XL” در تمام مدل ها به رنگ سفید و مشکی روی دیواره قسمت انتهایی زین نوشته شد.

مدل 1984:

رنگ با مدل سال قبل فرقی نکرد. فقط نشان ” XL” به صورت کامل به رنگ سفید روی دیواره زین نقش بست و پنل های بغل گوشه دار تر شدند.

مدل 1985:

رنگ تبدیل به قرمز فلش (Flash) و روی باک قوز دار شد (برای تخلیه هوا). علامت پر هوندا و نام هوندا و عدد 125 به رنگ سفید و مشکی روی باک نقش بست. روی پنل های بغل نواحی زرد رنگ بزرگی ایجاد شد که شبیه پلاک موتورهای ریس بود. هنوز نشان” XL” روی زین بود اما به رنگ آبی. شاسی قرمز شد و کمک فنرهای عقب مشکی.

• مدل های هوندا XL125 R و XL125 R Paris Dakar سال های (1985-1982):  مدل XL 125 R سال 1982 به بازار آمد و به XR یا مدل اندورویی مشهور شد. در حقیقت مدلی به نام XR125 وجود نداشت و تنها مدلی که در سری XR  بود XR200 نام داشت. اما XL125  صاحب برخی از ویژگی های آن سری مانند ظاهر اسپرتی تر و تعلیق پرولینک ( Pro-Link) در عقب شد.
• هوندا XL125 R مدل سال 1982 از نظر انجین تفاوتی با XL125 S نداشت. رنگ باک در مدل R سفید با بغل های قرمز، پنل های بغل سفید و شیلد پلاک مشکی، زین قرمز با نشان”XL” به رنگ سفید بود. رنگ شاسی و بلوک انجین هم مشکی بود.
• هوندا XL125 R مدل سال 1983 با سال قبل تغییر ماهوی نداشت. فقط در این سال رنگ سفید حذف شده بود و فقط از رنگ قرمز و مشکی برای تمام موتور استفاده شده بود.

• هوندا XL125 R Paris Dakar مدل سال 1983 به مناسبت برنده شدن Cyril Neveu در رالی پاریس- داکار با هوندا XR500 در همان سال به این شکل نامگذاری شده بود. هوندا رنگ این موتورسیکلت را مثل موتور برنده مسابقات رالی زده بود و آن را به یک باک بزرگ 15 لیتری مجهز کرده بود.
• هوندا XL125 R مدل سال 1985

موتورسیکلت هوندا XL250:

هوندا XL250 موتورسیکلتی چهار زمانه با حجم انجین 250 سی سی است که از سال 1972 تا اواخر دهه 1980 تولید می شد. وقتی ایکس ال 250 به بازار آمد، اولین موتورسیکلت اندورویی (Enduro) چهارزمانه دوران خود بود. همچنین اولین موتورسیکلتی بود که به صورت انبوه با انجین چهار سوپاپه تولید می شد.

هوندا با ساخت این موتورسیکلت و سپس XL 350، پایه گذار یک انقلاب در ساخت و موج تولید موتورسیکلت های اندوروی چهار زمانه سنگین شد.

(اولین انجین با چهار سوپاپ را Indian آمریکایی در مدل دوسیلندر V2 Racer در سال 1911 به کار برده بود و اولین انجین تک سیلندر با چهار سوپاپ، تریومف ریکاردو بود که در دهه 1920 تولید شده بود).

هوندا XL250 یک موتورسیکلت اندورو یا دومنظوره اسپرتی بود. یعنی ضمن داشتن بسیاری از ویژگی های موتورهای آفرود، در جاده و خیابان هم میشد با ان راند . هیچ سیستم هیدرولیکی در این موتورسیکلت نبود و همه چیز مکانیکی کار میکرد. انجین 250 سی سی آن، 24 اسب بخار نیرو تولید میکرد، 130 کیلوگرم وزن داشت و ظرفیت باک آن 9.5 لیتر بود. نکته جالب این موتورسیکلت، عرض کم یا باریکی آن بود که در پهن ترین نقطه (به جز فرمان) فقط  30 سانتی متر بود.

در سال 1980، هوندا تغییرات کمی در آن داد و بعدتر هم تنظیم کننده سفتی زنجیر(Tensioner) به آن اضافه کرد. سال 1981 آخرین سالی بود که XL250 با چرخ 23 اینچی، کمک فنر دوبل عقب و سیستم برقی 6 ولتی تولید شد. در این سال کاسه ترمز چرخ عقب بزرگتر شد، کلاچ آن به 5 صفحه ای ارتقا یافت و پنل سرعت سنج و دور شمار- در بعضی مدل ها- دوتایی شد.

در سال 1982، تغییرات داده شده در انجین موجب کاهش صدای آن شد و یک گیربکس 6 سرعته روی آن نصب شد. در همین سال اندازه چرخهای این موتورسیکلت 21 اینچی شد، کمک فنر دوبل تبدیل به سیستم تعلیق Pro-Link با یک کمک فنر شد و سیستم برقی آن 12 ولتی شد.

مدل های 1987-1984 مجهز به دو عدد کاربراتور Progressively Operated شد (بسته به میزان گازدهی اول کاربراتور چپ باز می شد و در تخت گاز هر دو کاربراتور عمل می کردند) و کورس پیستون در انجین RFVC آن کمتر شد.

سال 1987 آخرین سال تولید XL250 بود و پس از آن، هوندا مدل NX250 را از 1990-1988 تولید کرد. در سال 1992 هوندا مدل XR250L را وارد بازار کرد. این موتورسیکلت به نوعی ادامه دهنده میراث سری XL بود.