فرق بین کلاچ خشک و تر چیست؟

این روزها اگر برگه مشخصات یک موتورسیکلت را ببینید یا در رسانه های تصویری به تماشای معرفی و بررسی یک موتورسیکلت نشسته باشید احتمالا در میان تعداد زیادی از اصطلاحات رایج دیگر، با اصطلاح کلاچ مرطوب یا تر(Wet) و همچنین کلاچ خشک نیز مواجه می شوید. اما این دو اصطلاح چه هستند و چه فرقی با هم دارند و مزایا و معایب هریک چیست؟

کلاچ تر یا مرطوب

همانگونه که از نامش برمی آید با مایع سروکار دارد و خیس می شود. البته این مایع آب نیست بلکه روغن است. در موتورسیکلت های امروزی که جعبه دنده و انجین دریک محفظه به هم پیوسته قرار دارند کلاچ نیز که واسط انتقال نیرو بین این دو است در همان محفظه قرار دارد. این محفظه مملو از روغن است و بنابراین اجزای سیستم کلاچ در روغن غوطه ورند. از این روست که به این نوع کلاچ نام مرطوب یا تر نهاده اند. روغن حرارت تولید شده در اثر کاربا کلاچ را میگیرد و باعث خنک شدن اجزای سیستم کلاچ می گردد.

تاثیرکنترل حرارت تولید شده توسط موتور و کلاچ و جعبه دنده در کارکرد و طول عمر قطعات بر همگان روشن است. اما در مورد کلاچ باید گفت که هر چه فشار روی سیستم کلاچ بالاتر رود یا به عبارتی دفعات بیشتری کلاچ گرفته شود (مانند حرکت در ترافیک و تقاطع ها که موتورسیکلت دایما سیکل توقف و حرکت را تکرار می کند) حرارت بیشتری تولید میشود و بنابراین سیستمی که کنترل دمایی بهتری ایجاد کند دارای مزیت بیشتری است.

پس درکلاچ تر:

• حرارت کمتری تولید میشود و بنابراین عمر قطعات اضافه میشود که به معنی هزینه کمتر تعمیر و نگهداری است.
• به دلیل همین ویژگی برای موتورهای کار و یا موتورسواری مبتدی که کلاچ را دایم درگیر میکند گزینه برتراست.
• روغن باعث کارکرد نرم تر و جذب صدای قطعات میشود. بنابراین کلاچ تر ساکت تر از کلاچ خشک است. این موضوع به آسایش بیشتر راننده و آلودگی صوتی کمتری می انجامد که امروزه هر دو مورد بسیار مهم هستند.

ازطرف دیگر بخشی از انرژی تولید شده توسط انجین صرف غلبه بر مقاومت روغن شده و مثلا در موتورهای مسابقه ای که حتی کوچکترین مقادیر هم برای آنها اهمیت دارد این موضوع می‌تواند نقطه ضعف کوچکی باشد. ایراد دیگر این است که ذرات حاصل از کارکرد سیستم کلاچ هم وارد روغن موتور میشوند و روغن زود تر کثیف شده و باید تعویض گردد. و نهایتا به دلیل وجود روغن در سیستم، کار تعمیر کمی کثیف تر و سخت تر میشود.

کلاچ خشک:

با توجه به توضیح بالا میتوان فهمید که کلاچ خشک سیستمی است که روغن در آن دخالتی ندارد و بصورت خشک و مکانیکی کار میکند. بزرگترین مزیت کلاچ خشک همان است که به دلیل عدم وجود روغن و مقاومت مایع روغن اتلاف انرژی رخ نمیدهد. و چون در محفظه مشترکی با گیربکس و انجین نیست، در نتیجه آلودگی ذرات کلاچ نمیتواند وارد روغن موتورشود و روغن تمیزتر میماند و نیاز به تعویض کمتری دارد. اما در نبود روغن، حرارت تولید شده به وسیله سیستم کلاچ بیشتر میشود و کاربرد های سنگین و مداوم از کلاچ باعث ایجاد مشکل میشود.

فرسایش در این نوع کلاچ بالاتر است و سر و صدای بیشتری هم تولید میشود. خیلی از موتورسواران برای خنک نگه داشتن کلاچ درپوش سیستم کلاچ را برمیدارند و یا سوراخ هایی در آن ایجاد میکنند که خود باعث شنیده شدن صدای بیشتری از کلاچ موتورسیکلت میشود.

صدای لق لق مانند این نوع کلاچ بخصوص در برخی ازموتورسیکلت ها مانند دوکاتی (Ducati) قابل شناسایی است. با توجه به آمدن قوانین سخت تر محیط زیستی استفاده از این نوع کلاچ روی موتورسیکلت ها کمتر و کمتر میشود.

سازنده دیگری که هنوز از این نوع کلاچ استفاده میکند موتو گوتزی (Moto Guzzi) است. دلیل آن را هم باید در تکنولوژی قدیمی تر این شرکت و آرایش انجین های آن دانست که استفاده از یک کلاچ تک صفحه ای بزرگ را امکان پذیر می کند. تکنولوژی مقابل آن همان کلاچ تر است که به جای یک صفحه کلاچ بزرگ، از چندین صفحه کلاچ کوچکتر که در یک محفظه (Assembly) جاگذاری شده اند استفاده میشود.

اما شاید رایج ترین کاربرد کلاچ خشک در موتورسیکلت های بی ام و (BMW) دوسیلندر انجین تخت (باکسر) هوا خنک بوده باشد که اخیرا توسط انجین های آب خنک جایگزین شده اند. گفته میشود که کلاچ های بی. ام. و و موتوگوتزی صدای کمتری از دوکاتی تولید میکنند. جالب است بدانید که صدای کلاچ حشک دوکاتی بخشی از هویت آن شده و طرفداران زیادی نیز دارد.

وجه تمایز دیگری که بین کلاچ خشک و تر وجود دارد و برای موتورسوار ملموس است، تیزی کلاچ خشک موقع رها کردن اهرم کلاچ است. این نقطه مقابل کارکرد نرم کلاچ تر بویژه در موتورسیکلت های ژاپنی است که کنترل بهتری را در اختیار موتورسوار برای استفاده از نیروی انجین میگذارد.