تاریخچه گواهینامه رانندگی در جهان و ایران

در دوره 1880 تــا 1900 میلادی خودروها به شکلی که اکنون از آن استفاده می کنیم درآمد و افزایش تردد ها و سرعت خودروها موجب تصادفات و خسارات زیادی شد. بتدریج کشورهایی که با این مشکل روبرو شدند قوانینی را برای استفاده از خودروها تدوین کردند که یکی از این قوانین اجازه رانندگی خودرو، یا گواهینامه بود. جالب است بدانید نخستین گواهینامه رانندگی را کارل بنــز که یکی از پیشروان و مخترعین خودرو بود در سال ۱۸۸۸ دریافت کرد. او برای راندن خودروی خود که موتور واگن نامیده شد و صدای زیادی می کرد، از مسئولین ایالتی اجازه رانندگی دریافت کرد.

پـروس اولین کشوری بود که در تاریخ ۲۹ سـپتامبر۱۹۰۳ گواهینامه را برای رانندگی اجباری کرد. اولیــن قوانین رانندگی نیز در سال ۱۹۱۰ در آمریکا تدوین شد و نیوجرسی نخستین ایالتی بود که در سال 1913 داشتن گواهینامه رانندگی را اجباری کرد.
در ایران اتومبیل از دوره قاجار وارد کشور شد. در زمان ناصرالدین شاه در سال 1255 وزارت «فواید عامه» برای احداث راه، پل و راهداری ایجاد شد. در سال 1301 نخستین گواهینامه رانندگی در ایــران صادر شــد. اولین افسر آزمایش رانندگی که نام و امضای او در پای اوراق رانندگان زمان قاجاریه به زبان فرانسه نوشته شده‌است، شخصی بنام مسیوکلین بود که بعد از وی این سمت به ناصر خان انشاء اولین متخصص نظمیه محول شد. در آن زمان فقط 20 نوع علائم رانندگی وجود داشت. هفت سال بعد نخستین آموزشگاه رسمی آموزش رانندگی در تهران آغاز به کار کرد. بین سال‌های 1305 الی 1308 با افزایش ورود خودرو، صدور گواهینامه رانندگی نیز آغاز شد. در سال 1318 آئین‌نامـه راهنمایی و رانندگی از تصویب دادگستری گذشت. در این سال برای اولین بار شهربانی اقدام به تهیه گواهینامه های رانندگی به صورت دفترچه هفت صفحه ای در اندازه 11×8 سانتیمتر نمود. در سال 1340 براساس قانون بودجه سال 1333 گواهینامه یک برگی در اندازه 11×6 سانتیمتر شد. مدت اعتبار این گواهینامه ها چهار سال بود که در سال 1355 به ده سال افزایش یافت.
در سال 1347 نخستین برنامه آموزش ترافیک از سوی اداره پلیس تهران تهیه و اجرا شد. اداره پلیس تهران نمونه ای از این برنامه آموزشی با نام “آشنایی رانندگان با مقررات راهنمایی و رانندگی” را برای رانندگان دستگاه‌های دولتی ارائه کرد. شرایط دریافت انواع گواهینامه رانندگی در ماده 22 آئین‌نامه راهنمایی و رانندگی مصوب سال 1347 مشخص شد. بزرگترین ایراد ایــن ماده نادیده گرفتن موضوع آموزش متقاضیان دریافت گواهینامه رانندگی بود.
در این زمان آموزشــگاه های رانندگی وجود داشت ولی اجبار قانونی برای گذراندن دوره های آموزشی و موفقیت در آن نبود و آموزش ها نیز بسته به نظر و تجربه هر آموزشگاهی انجام می گرفت. تا این زمان آموزش رانندگی فقط محدود به مهارت بود. اما کم کم موضوعاتی مانند اخلاق رانندگی و احترام به حقوق دیگران مورد توجه قرار گرفت. اهمیت وضعیت روحی روانی افراد نیز آرام آرام اهمیت خود را در رانندگی و کاهش ناهنجاری ها نشان داد.