انواع موتورسیکلت را بشناسیم

روشهای مختلفی برای طبقه بندی موتورسیکلت ها وجود دارد که عموما بر مبنای نوع کاربرد یا هدف از طراحی موتور شکل گرفته است. بر این اساس عمدتا دو گروه اصلی را میتوان شناسایی کرد که عبارتند از: 1) موتورهای خیابانی/ جاده ای و 2) موتورهای خارج جاده ای/خاکی رو (آفرود)

با توجه به اینکه سازندگان، موتورسواران، علاقمندان و رسانه های مرتبط با دنیای موتورسیکلت گروهبندی ها و اسامی مختلفی را برای انواع موتورسیکلت ذکرمیکنند رسیدن به یک طبقه بندی ثابت آسان نمی باشد. مثلا عده ای بر این باورند که اسکوتر و موتور گازی انواع خاصی از وسیله دوچرخ موتوردار هستند و در گروهبندی موتورسیکلت ها (که عموما موتورهای دنده ای را دربر میگیرند) نباید لحاظ شوند. بنابراین بهتر دیدیم که بدون ورود به مباحث اینگونه، به معرفی رایج ترین اسامی برای انواع وسیله دوچرخ موتوردار و موتورسیکلت بپردازیم . واضح است که شاید برخی از اسامی که در پی خواهد آمد را نتوان به عنوان نوع مستقلی از موتورسیکلت در نظر گرفت.

آفرود (Dirt Bike/Offroad):
این گونه موتورسیکلت برای مسابقه در مسیرهای خاکی و ناهموار ساخته شده و فاقد چراغ است. به همین دلیل استفاده از آن در شهر یا جاده قانونی نیست. موتورهای آفرودی از شاسی و فنر بندی مشابه موتوکراس بهره برده و انجین آنها چیزی بین موتورهای سوپرکراس و اندوروی مسابقه ای تنظیم شده است. تنوع و تفاوت در عوارضی که اینگونه موتورها با آن سروکار دارند ایجاب میکند که سیستم انتقال قدرت با ضریب دنده گسترده در اختیار موتورسوار باشد. بنابراین این گونه موتور دارای چنین سیستم انتقال قدرتی است. در این کلاس هم موتورهای دوزمانه و هم موتورهای چهار زمانه طرفدار دارد.

آندربُن (Underbone)
این نوع موتورسیکلت از ترکیب ویژگی های یک موتورسیکلت استاندارد و اسکوتر حاصل شده است. اندازه چرخ ها (بزرگتر از اسکوتر)، موقعیت قرارگیری انجین (در جلو)، انتقال نیرو (زنجیر) و گیربکس (دستی) آن مانند یک موتورسیکلت استاندارد است اما، موقیعت باک (زیرزین)، شاسی (لوله ای)، پنل ها و فلاپ ها (کاملا شاسی را پنهان میکنند) و گلگیرها شبیه اسکوتر است.

هوندا ویو 110 (Wave 110)، یاماها اکسایتر(Exciter) و اس وای ام VF3i 185، سوزوکی شوتر(Shooter) نمونه هایی از این نوع موتور سیکلت هستند.

اس وای ام VFi 185

ادونچر یا ماجراجویی(Adventure):
موتور ادونچری (ADV) گونه ای است که برای طی کردن مسافتهای زیاد در نواحی دورافتاده از حجم موتور 300 سی سی تا 1290 سی سی ساخته میشود. مشخصه بارز آنها باک بنزین بزرگ برای طی مسافتهای طولانی مابین دو سوخت گیری است. قابلیت جابجایی فنربندی در این نوع کمتر ازموتورهای آفرود خالص است ولی از تجهیزات پیچیده تر الکترونیکی به صورت نیمه فعال برای تنظیم دمپینگ استفاده می کنند. انواعی از این گونه که قابلیت آفرودی بیشتری دارد ازترکیب چرخهای 21 اینچی (جلو) و 18 اینچی (عقب) بهره میبرد ولی ترکیب چرخهای 19 اینچی و17 اینچی رایج تر می‌باشد. مدل هایی از این نوع نیز با چرخ 17 اینچی در جلو و عقب برای کاربردهای سبکتر ساخته میشود. ارتفاع زین این گونه موتورها از موتورهای معمولی یا استاندارد بیشترولی ازموتورهای آفرود کمتر است. قطعات محافظت کننده از پاها، بادگیر کارآمد و قابلیت اتصال محفظه های جانبی و تاپ باکس از دیگر مشخصه های این نوع است.

استاندارد (Standard):
ارگونومی موتورسیکلت های استاندارد حالت خنثی داشته و وضعیت دسته، صندلی و جاپایی طوری است که موتورسوار در حالت تقریبا عمودی یا با شیب کمی به جلو بر روی موتور قرار می گیرد. معمولا در این نوع موتور خبری از قطعات پلاستیکی یا فلزی برای زیبایی بیشتر و عملکرد آیرودینامیکی بهتر نیست و سواری راحت تر بر عملکرد بهتر ارجح است. سیستم تعلیق قابل تنظیم نبوده یا دارای حد اقل تنظیمات است و نیروی انجین کنترل شده و خطی تحویل میشود تا کاربر عمومی و غیرحرفه ای نیز بتواند از آن به راحتی استفاده کند.

اسپرتی (Sport):
موتورهای اسپرتی برای عملکرد بهتر طراحی و تولید می شوند. در این نوع موتور برای بهبود عملکرد آیرودینامیکی از سطوح و متعلقات پلاستیکی یا فلزی استفاده می شود. فنربندی در موتورسیکلت های اسپرت قابل تنظیم است. وضعیت نشستن موتورسوار در این نوع خمیده به جلو و پاها به طرف عقب کشیده میشود. اندازه جمع و جور، هدایت پذیری عالی و شتاب خوب، این نوع موتورسیکلت را کاندیدای مناسبی برای کاربردهای گوناگون ازجمله حرکت در ترافیک میکند.

استریت فایتر ( Streetfighter):
در ابتدا این نوع موتورسیکلت را از موتورهای سوپراسپرت تصادفی می ساختند. یعنی با برداشتن یک سری از قسمت های داغان شده بویژه بادگیر های جلو پا وسر، چیزجدیدی درست میکردند. بعدها سازندگان موتورسیکلت به تولید این گونه از موتور براساس موتورهای اسپرت خود روی آوردند. بنابراین یک استریت فایتر فاقد قطعات آیرودینامیکی جلو بوده و ممکن است از دسته فرمان بلند تری نیز بهره ببرد.

اسکرمبلر (Scrambler):
ترکیبی از استایل و مشخصات موتورهای قدیمی با موتورهای دو منظوره. این نوع موتورسیکلت ضمن داشتن قابلیتهای آفرود، بیشتر از موتورسیکلت‌های دو منظوره برای استفاده خیابانی مناسب است. به عبارت دیگراین نوع موتور از اصلاح موتورهای خیابانی و افزودن برخی قابلیت های آفرودی ساخته می‌شود در حالی که موتورسیکلتهای دو منظوره از اصلاح موتورهای آفرود و افزودن قابلیتهای خیابانی به دست می آیند. تغییراتی مانند لوله اگزوزسربالا، دسته فرمان عریض تر و لاستیک های آجدارتر ازجمله تغییراتی است که روی موتورهای خیابانی برای ساخت اسکرمبلر انجام می شود.

اسکوتر (Scooter):
اسکوتر ها برای رفت و آمد شهری مناسب اند نه حرکت در اتوبان ها و سرعت های بالا. عموما وزن زیادی ندارند و مرکز ثقل پایینی دارند. بنابراین برای حرکت درخیابانها و هدایت آنها نیازی به صرف انرژی زیادی نیست. اسکوتر ها در اندازه های متفاوتی از 50 سی سی تا 700 سی سی و گاهی بیشتر نیز ساخته می شوند. ترکیب وزن کم، مصرف پایین، راحتی سواری حتی با لباس رسمی، محل حمل بار در زیر زین و جلو پا و راحتی راندن آنها (به ویژه انواع دنده اتوماتیک) برای زنان و مردان، این کلاس موتور را تبدیل به یکی از پرطرفدارترین انواع موتورسیکلت کرده است. اخیرا سازندگان موتورسیکلت به ساخت اسکوترهایی با حجم انجین 500 سی سی تا 1000 سی سی روی آورده اند که رقیب موتورهای تورینگ برای مسافرتهای جاده ای اند.

اندورو (Enduro):
اندورو به موتورسیکلت آفرودی که دارای چراغ است گفته می شود و عموما نه برای رانندگی قانونی درخیابانها بلکه بیشتر برای مسابقات اندورو ساخته میشوند. اندوروها را طوری تونینگ میکنند که مهارقدرت موتور آنها ازموتوکراس ها راحت تر باشد. چرخ 18 اینچی عقب و لاستیک آجدار از جمله مشخصه های این کلاس موتور است و همانند موتوکراس از بهترین سیستم فنربندی در آنها استفاده می شود. با این تفاوت که فنرها را برای مسابقات Single Track نرم‌تر تنظیم می کنند. انجین های دوزمانه به دلیل وزن کمتر ودر نتیجه مانورپذیری بهتر موتور، بیشتر از انجین های چهار زمانه در این کلاس طرفدار دارد.

بگر (Bagger):
ترکیبی است ازقابلیت های یک موتورسیکلت مسافرتی/تورینگ و یک موتورسیکلت شهری. ارتفاع زین کم و تجهیز به جعبه های حمل بار بغل و نداشتن تاپ باکس ازوجوه تمایز آن با والدین خود می باشد. بادگیرهای ناحیه پا و سر و تجهیز به سیستم صوتی ازمشخصات دیگراین دسته می باشد. درطراحی این نوع موتور سرعت و شتاب درمسیرهای مستقیم بر قابلیت مانورپذیری ارجحیت دارد.

بابر (Bobber):
بابر را می توان زیرمجموعه موتورهای کروزر ویا موتورهای قدیمی دانست وبدرد افراد مینیمالیست میخورد که سادگی را دوست دارند. معمولا یک موتور بابردارای گلگیرهای کوچکتر، زین کوچک یا تکی و باک بنزین کوچک است. در قدیم بابرها را برای سرعت می ساختند اما امروزه بیشتر کاربرد نمایشی و جلب توجه دارد. درنتیجه بابرها دارای کمک فنرهای کوتاه با اندازه جابجایی محدود و فقدان قابلیت تنظیم هستند. از مشخصه های دیگر بابر دسته فرمان نه چندان عریض یا باریک آنهاست.

ترایال (Trial):
این گونه از موتورسیکلت فاقد زین، اندازه جابجایی فنربندی کمتر از نوع تریل، انجین با گشتاور نسبتا بالا، حداکثر سرعت نه چندان زیاد و لاستیک های مخصوص با گل شطرنجی است. استفاده اصلی این نوع موتورسیکلت مسابقات ویژه ترایال است که در آن باید با سرعت کم و بدون تماس پیدا کردن پاها با زمین از روی موانع عبور کرد.

تفریحی/گشت زنی ( Cruiser):
ویژگی های عمده موتورهای گشت زنی یا کروزر عبارتست از: شاسی کمی کشیده تر نسبت به موتورهای استاندارد، ارتفاع کم درمحل زین، فنربندی با اندازه جابجایی کم، صندلی تکی راحت و انجین با گشتاور بالا. وضعیت پاها دراین نوع موتورسیکلت بسته به نوع موتور متنوع بوده و ازحالت مشابه موتورهای استاندارد تا فرم کاملا کشیده وجود دارد. دسته فرمان میتواند کم عرض و پایین، عریض وبلند یا چیزی دراین بین باشد. زین یا صندلی میتواند خیلی لوکس یا معمولی باشد. مشخصه بارز این نوع موتورسیکلت این است که شکل و فرم  مهم تر از عملکرد بوده و هدف اصلی جلب توجه عابران است تا چیز دیگر.

چاپر (Chopper):
برای این کلاس موتورسیکلت تقاضای ثابتی وجود ندارد یعنی زمانی رایج و در زمانی دیگر از مد می افتد. آخرین دوره رواج این کلاس در دهه 2000 بود. مشخصه های عمده چاپر ها دوشاخه کشیده و زاویه دارجلو ( حدود 45 درجه نسبت به عمود) و فاصله زیاد بین دوچرخ آنهاست. عمدتا محصولی دست ساز است ولی سازندگان موتورسیکلت هم آنها را تولید میکنند.

رترو ، نئو رترو (  Retro, NeoRetro):
اگربا نگاه به این گونه موتور شما به یاد نوع خاصی ازموتورسیکلت های قدیمی افتادید هدف طراح و سازنده ازارایه آن تامین شده است. اغلب شکل باک بنزین، زین وگلگیرها و رنگ آمیزی برگرفته ازموتورهای دهه 1950 تا 1980 میلادی است. ممکن است تکنولوژی انجین آنها مشابه انواع قدیمی و یا تکنولوژی جدید با ظاهری قدیمی باشد.

دومنظوره (Dual Sport):
موتورهای دو منظوره همان موتورهای آفرود هستند که برای تطبیق با قوانین رانندگی درشهروجاده تغییراتی در آنها داده شده است. این گونه شامل طیف وسیعی ازموتورها میشود: ازآنهایی که کاملا قابلیت آفرودی دارند وتنها اندکی تغییرات در آنها داده شده تا انواعی که بیشترمناسب کاربرد های شهری هستند وقابلیتهای آفرودی کمی دارند. مشخصه های عمده نوع اول فنربندی با قابلیت جابجایی زیاد و ارتفاع زیاد زین است. نوع شهری تر آن، دارای فنربندی با قابلیت جابجایی کمتر و ارتفاع زین کمتراست.

سفری ( Touring):
این نوع موتورسیکلت برای سفرهای طولانی طراحی وساخته می شود و مشخصه های بارز آن عبارتست ازباک بنرین بزرگ، صندلی های راحت وپهن برای موتورسوار و ترک نشین، فنربندی نرم، محفظه های جادار حمل بار، جاپایی پهن ویک تکه، انجین قوی ووزن سنگین. وضعیت نشستن موتورسوارمیتواند یا بسیارریلکس (پاها کشیده رو به جلو) مشابه موتورهای کروزر باشد و یا وضعیت معمولی یا Upright. این موتورها به انواع تجهیزات جانبی مثل جی پی اس، سیستم صوتی و غیره مجهز بوده یا به آسانی قابل تجهیز است. فنربندی نرم و تولید نیروی خطی وکنترل شده انجین ازخستگی مفرط راننده درمسافت های طولانی جلوگیری میکند.

سفری اسپرتی (Sport Touring):
این نوع همانطور که ازنامش پیداست ترکیبی ازانواع مسافرتی با اسپرتی است. اغلب موارد این نوع موتور را با اعمال تغییراتی در موتورهای اسپرتی قدرتمند میسازند. این تغییرات شامل تغییروضعیت نشستن به ازخمیده به صاف (Upright)،افزودن بادگیرهای مسافرتی، محفظه های حمل بارجانبی وفنربندی نرم میشود. با این نوع موتور میتوان مسافتهای طولانی را با سرعت بالاتری ازموتورهای تورینگ معمولی طی کرد. وزن این گونه، ازموتورهای اسپرت بیشترولی از موتورهای تورینگ کمتراست و آسایش موتورسوارو ترک نشین در مقایسه با موتورهای تورینگ خالص کمتر است.

سوپراسپرت (Supersport):
موتورسیکلتهایی با قابلیت بالا که در حجم موتورهای 600 سی سی یا پایین تر تولید میشوند. معمولا دارای قطعات آیرودینامیکی قابل گذاشتن و برداشتن با اتصالات آسان هستند. صندلی معمولی دارند وبرای عملکرد بهتردرگردشها (سر پیچ) جاپایی درارتفاع بالا ومتمایل به عقب موتورنصب شده است.معمولا فنربندی از بهترین نوع با قابلیت تنظیم کامل است. جای اصلی این نوع موتور، پیست های مسابقه و جاده های خلوت وپرپیچ است اما در شهرها هم میتوانید آنها را مشاهده کنید.

سوپربایک (Superbike):
سوپربایک ها قله توانایی وعملکرد انجین هستند. معمولا چهارسیلندردارند وبا حجم موتورلیتری (بیش از 1000 سی سی) خود قویترین موتوری است که میتوان خرید. وضعیت نشستن موتورسوار اغراق آمیز( بسیارخمیده به جلو)، فنربندی ازبهترین نوع و انجین بسیار قدرتمندی (توان خروجی بیش از 200 اسب بخار) دارند. مجموع این مشخصات ازآنها کاندیدای ایده آلی برای مسابقات میسازد.

سوپرموتو (Supermoto):
چرخهای یک موتوکراس را با لاستیکهای High Performance 17 اینچی جایگزین کنید تا یک سوپرموتوی خالص داشته باشید. اما درانواعی که برای استفاده درخیابان ها ساخته میشود از شاسی موتورهای اندورو یا دومنظوره استفاده میشود. سوپرموتوها باریک، بلند، سبک ودارای شاسی و موتورResponsive هستند.

شهری (Urban):
موتورسیکلتی که برای استفاده درشهر طراحی و ساخته شده. بیشتر آنها برای سرعتهای بالا و اتوبان تجهیز نشده اند و بجای آن چابکی در شهر و ترافیک و مبارزه با اتومبیل ها نقطه قوت انهاست. صفات برتر یک موتورسیکلت شهری: سبک، باریک، چابک، جمع وجور. وضعیت نشستن روی زین برای دیده بانی کامل اطراف بصورت صاف (Upright).

کافه ریسر (Café Racer):
این گونه موتورسیکلت ازترکیب تم های قدیمی با قابلیت های اسپرتی درانگلستان توسعه یافته است. باید توجه داشت که قابلیتهای اسپرتی دراین نوع به اندازه موتورهای اسپرتی امروزی نیست. فنربندی جفتی درعقب (الهام گرفته ازموتورهای قدیمی)؛ دسته فرمان کم ارتفاع ووضعیت نشستن تهاجمی(روبه جلو) که مشخصه نمونه های اولیه این گونه در کافه Ace لندن بوده ازنشانه های کافه ریسر است.

موتوکراس (Motocross):
موتورسیکلت هایی که مخصوص مسابقه درپیست موتوکراس یا سوپرموتوکراس ساخته میشوند. این موتورها فقط مسابقه ای هستند و به فنربندی قابل تنظیم، چرخ جلو 21 اینچی، چرخ عقب 19 اینچی ولاستیک های آجدارمجهزمیشوند. عملکرد انجین همانند ارتفاع زین آنها بالاست. اگرچه که بیشترآنها ازانجین چهار زمانه استفاده می کنند ولی انواع دو زمانه نیزتوسط هسکوارنا، یاماها و کی تی ام موجود است. مدلهایی از این نوع موتورسیکلت هم مخصوص نوجوانان وجوانان ساخته میشود که بیشترمجهز به انجین دوزمانه هستند.

موپد یا موتورگازی (Moped)
موتورگازی دارای یک شاسی سبک ولی شبیه به موتورسیکلت معمولی (غیراسکوتری)، انجین کوچک (50 سی سی یا کمتر) بنزینی یا برقی است. با پیدایش انواع متفاوتی از موتورسیکلت ها، موتورهای گازی درحال کمرنگ شدن یا حتی نابودی کامل هستند و دربعضی نقاط دنیا وینتج محسوب میشوند.

نیکد (Naked):
برخی بر این باورند که گونه هایی از موتورسیکلت فقط حاصل تغییرات ظاهری درانواع دیگری ازموتورسیکلت هستند و بنابراین آنها را نمیتوان گونه مستقلی در نظرگرفت. موتورهایی که امروزه از آنها به عنوان نیکد یاد میشود شامل این تعریف می شوند. موتورهای نیکد اساسا موتورهای اسپرتی هستند که به تاسی از موتورسیکلتهای انگلیسی دهه شصت میلادی فاقد سطوح پنهان کننده انجین و شاسی هستند.

هایپربایک (Hyperbike):
حرف اول وآخررا در این کلاس سرعت میزند و همه آنها به سرعت به مرز 300 کیلومتربر ساعت میرسند. آنها انجین های با حجم بالایی دارند که گاها با سوپرشارژر هم تقویت میشوند. برای کنترل این مقدار توان خروجی از بهترین فنربندی ممکن در آنها استفاده میشود. نوعا بسیارکشیده وسنگین بوده و برای رکورد زنی در مسیرمستقیم مناسب اند.